انار یکی از مناطق حاصلخیز استان کرمان برای رشد و ثمردهی درخت پسته است. درخت پسته متنوع می باشد اما رقم درخت پسته اکبری این شهرستان به عنوان یکی از مرغوب‌ترین پسته‌های دنیا، می تواند انار را جهانی کند.
شهرستان انار یکی از شمالی ترین مناطق استان کرمان است که به واسطه داشتن منابع آبی خوب در گذشته و خاک حاصلخیز، کشاورزان را ترغیب به کاشت درخت پسته نموده است.
این شهرستان که در فاصله ۲۱۰ کیلومتری از مرکز استان کرمان واقع شده، دارای دو شهر انار و امین شهر و ۸۵ روستا، آبادی و پارچه آبادی می باشد که اکثریت ساکنان آن به امر کشاورزی در زمینه تولید محصولات پسته مشغول هستند. فعالیت این قشر زحمتکش سبب شده تولید این محصول پسته بویژه رقم اکبری به لحاظ میزان و کیفیت در جایگاه بسیار خوبی قرار بگیرد. این شهرستان از شمال و شمال غربی به استان یزد و از شرق و جنوب شرقی به شهرستان رفسنجان و از مغرب و جنوب غربی به شهرستان شهربابک محدود شده است. همین امر جایگاه سوق الجیشی ویژه را به این شهرستان به لحاظ قرار گرفتن در سه راه ترانزیتی شمال به جنوب و جنوب شرق بخشیده است. در واقع انار نقطه اتصال شمال به جنوب و شرق به شمال و غرب کشور بشمار می رود.
اختصاص ۳۵ هزار هکتار از اراضی انار به کشت پسته
در حال حاضر بالاترین سطح زیرکشت شهرستان انار مربوط به باغات پسته است به نحوی که ۳۵ هزار هکتار از اراضی این شهرستان به کشت این محصول اختصاص یافته و بیشترین سطح زیر کشت مربوط به پسته اکبری انار است. در هر هکتار درخت پسته اکبری ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوگرم بار می‌دهد. پسته اکبری به همین راحتی‌ها هم به ثمر نمی‌رسد. دست‌های بسیار به کار گرفته می‌شوند. کارگران فصلی و دائمی از شهرهای مختلف به انار می‌آیند. پسته‌ای که با این‌همه رنج زحمت عشق به بار می‌نشیند. بازهم راه طولانی در پیش دارد تا مهمان‌خانه‌های شما شود. این قصه پسته اکبری بود، پسته‌ای که مهمان شادی‌های شماست. خوردنی محبوب پرطرف‌دار در میان مردمان جهان. پسته‌ای که با زحمت بسیار مردم انار توانست جایگاه ویژه‌ای در میان انواع پسته‌های ایران باز کند. با این وصف با توجه به حاصلخیزی خاک و املاح موجود در آب در حال حاضر به جرأت می توان اعلام می‌کرد که هیچ پسته‌ای در ایران کیفیت پسته اکبری انار را ندارد زیرا بافت خاک آن بسیار قوی است و آب مناسب برای کشت پسته دارد. مضافاً اینکه زمان میوه دهی این درخت با شروع رشد سریع جنین از۱۰ تیرماه شروع و زمان رسیدن میوه‌های آن پایان شهریور و نیمه اول مهرماه می‌باشد. شروع گلدهی این رقم ۲۱ فروردین و مرحله پایانی گلدهی ۲۶ فروردین و طول دوره گلدهی ۱۱ روز است.
مشخصات میوه پسته اکبری
نوک پوست سبز متوسط است و رنگ پوست سبز در هنگام رسیدن میوه قرمز است. موقعیت شکاف خوردن پوست استخوانی در قسمت شکمی و پشتی مساوی است و شکل پسته مستطیلی کشیده است.
رنگ رویی مغز بنفش قهوه‌ای و رنگ پوست استخوانی کرم تیره است؛ و رنگ رویی مغز بنفش قهوه‌ای و رنگ زمینه مغز زرد روشن و رسیدگی میوه از نوک شروع می‌شود.
طول پسته خشک ۱۲٫۲۲ میلی‌متر (زیاد)، عرض پسته خشک ۶۱٫۱۲ میلی‌متر (زیاد) است.وزن هر عدد پسته اکبری در زمان رسیدن به صورت تر حدود ۴٫۸ گرم و به صورت خشک حدود ۱٫۵ گرم است
وزن هر عدد پسته اکبری در زمان رسیدن به صورت تر حدود ۴٫۸ گرم و به صورت خشک حدود ۱٫۵ گرم است. انس پسته اکبری بین ۲۰ تا ۲۶ برداشت می شود. البته انس ۲۴ آن رایج تر است.
خصوصیات درخت پسته اکبری
درخت پسته اکبری به شکلی است که به نیاز سرمایی بالای احتیاج دارد تقریبا (۱۲۰۰) ساعت مفید و به نوعی می توان گفت که درختی سرما دوست است و در مقابل سرما تا حدی مقاوم است. لذا در مناطق گرمسیر کمتر کشت می شود.
این نوع دارای قدرت رشد متوسط و عادت رشد گسترده می‌باشد. ارتفاع درخت به‌طور متوسط به ۳ متر می‌رسد.
در این رقم طول برگ ۴٫۱۵ میلی‌متر (متوسط) و عرض برگ ۴٫۴ میلی‌متر (کم) می‌باشد اندازه برگچه انتهایی نسبت به برگچه‌های جانبی بزرگ‌تر بوده و در ضمن شکل برگچه انتهایی، نیزه‌ای پهن می‌باشد.
خوشه این نوع پسته دارای وزن تقریبی ۵۱٫۶ گرم، وزن پسته خشک هر خوشه ۱۵٫۴ گرم می‌باشد این رقم دارای پسته‌های درشت با انس خندان ۲۰ (کم) است.
خوشه های پسته اکبری به طور متوسط با طولی حدود ۱۰ سانتی متر و عرضی۷٫۵ سانتی متر می باشد. وزن هر خوشه به طور متوسط در حالت تر ۶۰ گرم و در حالت خشک ۴۷ گرم است.
تعداد عدد پسته در هر خوشه به طور متوسط ۲۹ تا ۳۴ عدد است و از این تعداد حدود ۷ درصد پسته ها دهان بسته و حدود ۹٫۵ درصد پسته ها پوک و همچنین حدود ۸۱ درصد پسته ها خندان هستند.
فاصله زیاد میزان آفلاتوکسین موجود در پسته انار با حد مجاز استاندارد
نظر به اینکه چند سالی است کارشناسان کشاورزی اقدام به نمونه گیری از محصول تولیدی این شهرستان می‌کنند که آزمایش‌های آنها نشان دهنده فاصله زیاد میزان آفلاتوکسین موجود در پسته انار با حد مجاز تعیین شده است. تمام محصول پسته شهرستان انار نیز به صورت آفتابی خشک می‌شود و این امر بر کیفیت تولید این محصول می‌افزاید. در حال حاضر بیش از یک سوم سطح زیرکشت پسته استان کرمان به شهرستان انار اختصاص دارد و در آینده‌ای نزدیک، انار به یکی از مناطق پسته‌خیز کشور تبدیل می‌شود.
از سویی با توجه به اینکه از روش‌های نوین و دانش بومی منطقه نیز در تولید این محصول استفاده می شود نتیجه اقدامات انجام شده در این زمینه طی چند سال آینده به ثمر خواهد نشست. در حال حاضر به رغم اینکه پسته انار هنوز شهرت چندانی ندارد، اما مشتریان پر و پا قرص خارجی بسیاری دارد به نحوی که بخش عمده محصول تولیدی این شهرستان به خارج از کشور منجمله روسیه، چین، آلمان، امارات، هند، عراق، افغانستان، انگلستان و … صادر می‌شود.
و اما داستان پسته اکبری
در زمان‌های قدیم در شهر انار اکبر آقایی بود. این اکبر آقا روزها پیوندهای مختلف را به درختان پیوند می‌زد و حاصل این پیوندها شد پسته خوش قد بالایی شهره خاص و عام.
پسته‌ای که بعدها نام آن را اکبری گذاشتند و این نام برگرفته از پدیدآورنده‌اش آقای اکبر تاج‌آبادی است. از آن روزبه بعد مردم انار پسته کله قوچی و پسته فندقی را رها کردند و شروع گردند به پیوند زدن پسته اکبری و این پسته جهانی شد.
پسته اکبری انار را روی سکوی جهش اقتصادی قرار می‌دهد
شاید نام پسته انار و بویژه پسته اکبری انار تاکنون به گوش کسی نخورده باشد اما این محصول نه تنها نام انار را یکبار دیگر می تواند جهانی می‌کند بلکه انار را روی سکوی جهش اقتصادی قرار دهد.
نوع خاک شهرستان انار و بافت متفاوت آن با دیگر مناطق استان همچنین املاح موجود در آب این شهرستان سبب شده پسته انار از کیفیت بهتری نسبت به پسته سایر مناطق استان برخوردار باشد و بسیاری از پسته کاران این شهرستان حتی مدعی کیفیت بسیار بهتر محصول خود نسبت به پسته‌های مشهور ایران هستند.
از آنجا که بخش قابل توجهی از سطح زیرکشت پسته این شهرستان بارور هستند و درختان آن به ثمر نشستند، کارشناسان کشاورزی بر این باورند که طی چند سال آینده، میزان تولید از یک سو و کیفیت پسته تولیدی انار از سوی دیگر، نه تنها کشاورزی و اقتصاد کشاورزان انار را متحول می‌کند بلکه در رشد اقتصادی استان کرمان نیز بسیار اثرگذار خواهد بود. لذا برگزاری جشنواره پسته اکبری انار و معرفی این محصول استراتژیک یعنی پسته اکبری انار به عنوان یک برند، می تواند نقش بسزایی در جهش اقتصادی و موفقیت خریداران و فروشندگان محصول پسته اکبری انار ایفا نماید.
پسته اکبری انار و جهش گردشگری انار
گردشگری فعالیت نسبتا پیچیده ای است که چندین بخش جامعه و اقتصاد را در بر می گیرد.این امر بدون برنامه ریزی ممکن است باعث ایجاد صدمات ناخواسته وغیر منتظره ای شود.با وجود رقابت شدید برای توسعه گردشگری در جامعه باید برنامه ریزی های مناسبی صورت بگیرد تا بتوان به اهداف توسعه گردشگری دست یافت. جاذبه های گردشگری یک مقصد، تنها به ویژگی های محیط طبیعی یا ابنیه، صنایع دستی و نظایر آن خلاصه نمی گردد. در واقع رویدادهایی که در یک مقصد گردشگری رخ می دهند خود می توانند به عنوان منبع مهمی برای جذب گردشگران تلقی شوند. امروزه اهمیت برپایی نمایشگاه ها و جشنواره ها در توسعه اقتصاد جهانی روز به روز در حال افزایش است، بطوری که بر اساس بررسی های انجام شده برپایی جشنواره ها و نمایشگاهها هر ساله حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار درآمد بطور مستقیم عاید اقتصاد جهانی می کنند. برپایی نمایشگاه ها بویژه در سطوح منطقه ای و بین المللی از جنبه های مختلف موجبات پویایی اقتصاد بومی را فراهم می سازد که از جمله آن کمک به توسعه و رونق صنعت گردشگری و نیز حفظ و ارتقاء سطح اشتغال ملی و منطقه ای است. برگزاری نمایشگاه ها و جشنواره ها و تاثیر اقتصادی آن بر توسعه گردشگری از جمله مولفه های اساسی مورد تاکید برنامه ریزان و سیاستگذران می باشد. بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته رابطه متقابلی بین برپایی جشنواره ها و نمایشگاه ها و توسعه گردشگری و توریسم بازرگانی را نشان می دهد که برپایی یک نمایشگاه یا جشنواره بطور مستقیم تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می کند و منجر به رونق اقتصادی در منطقه می شود. از این حیث باید توجه داشت که جشنواره پسته اکبری انار هم می تواند نقش بسزایی را در جذب گردشگر فراهم سازد و این مهم منوط به پذیرش مسئولیت اجتماعی افرادی هست که در سه ضلع کشاورزی، خرید و فروش پسته و حوزه گردشگری فعالیت دارند. اگر همگرایی این سه فعال با یکدیگر همگام گردد می تواند با برند سازی پسته اکبری، فصل برداشت پسته و نحوه فرآوری آن را به یکی از مقاصد گردشگران تبدیل نموده و در تقویم ملی گردشگری ثبت گردد. ضمن اینکه این جشنواره فرصتی را فراهم خواهد ساخت برای گردشگرانی که قصد بازدید از مراکز تاریخی و گردشگری شهرستان انار منجمله ارگ انار (در گویش محلی: قلعه)، بقعه بشر بن حارث معروف به بشر حافی، قلعه سنگی ده حیدر، قلعه داوودآباد، ساختمان اداره طرق، خانه خادم آستانه، مزار شاه، پیر مراد، کارخانه پنبه، کاروانسرا و قلعه دختر بیاض، برج کلیاس بشرآباد، یخدان، بقعه امامزاده محمد صالح(ع)، خانه ابوالحسن‌خانی، کاروانسرای شاه عباسی انار، بافت قدیم بیاض و امین شهر، قلعه نهصد ساله شاهم آباد، تالاب فرهنگ آباد (در گویش محلی: خیس کش که متشکل از چند حوضچه می‌باشد) و کلوت‌ها را دارند.
پسته اکبری انار و تقویت آیین های سنتی و فرهنگی انار
اشعار محلی، بازیهای بومی و محلی، لالایی‌های مادرانه، قصه ها، افسانه ها، آوازها، ترانه ها، مثل ها، معماها، نمایش عروسکی، نوازندگی، گفت و گوها، همنشینی ها، شب نشینی ها، ضرب المثل‌های محلی، غذا‌های محلی، لباس‌های محلی، مکان‌های تاریخی، آداب و سنن، فعالیتهای زندگی اجتماعی بخشی از شناسنامه فرهنگی و تاریخی شهرستان انار بشمار می روند. از این رو آشنایی نسل جدید، مسافران، میهمانان و گردشگران با خرده فرهنگ های محلی و منطقه ای می تواند سبب تقویت و حفظ آیین های فرهنگی و محلی از یک سو و از سوی دیگر باعث پیوند نسلها با یکدیگر و شناخت معرفتی گردشگران و میهمانان با فولکلور این شهرستان که متشکل از رفتارها، گفتارها، پوشش ها، آداب و رسوم و … باشد و همین امر زمینه پیوستگی و همبستگی اجتماعی و احساس قرابت را با مردمان این شهرستان فراهم خواهد ساخت. لذا جشنواره پسته به جهت اینکه بستر حضور اقشار مختلف، گردشگران، مسافران و دیگر گروههای موثر را فراهم می سازد؛ می تواند گام موثری در آشناسازی، معرفی و تحکیم و تقویت فرهنگ این شهرستان باشد. لذا شایسته است مسئولین و برنامهریزان فرهنگی از این فرصت مناسب برای معرفی و شناساندن ظرفیتهای فرهنگی شهرستان نهایت استفاده را داشته باشند. ضمن اینکه برگزاری این جشن نوعاً نشاط اجتماعی را نیز به شکرانه این نعمت الهی بدنبال خواهد داشت.
